MELANCHOLIA.

Het aanzoek

Het is de eerste ochtend van de maand die volgt op die van de keizer. Af en toe raakt de zon reeds 's ochtends in ademnood. Wolken dekken alles af waar mogelijk. 's Nachts hangen er mistbanken die nu al ijskoud aanvoelen aan de billen. De afgelopen zomer heb ik zeeën gezien en zeewinden geroken. Ik heb steen- en zandstranden bepoteld. Een supercel zien bevallen in ondiep water. Ik heb gezien hoe marginalen geen garnalen maar mosselen à volonté aten. Ik heb een occasioneel gedicht geschreven. Snelheidsborden aan mijn laars gelapt. De ijle lucht geproefd op Cap Gris-Nez. 

Daar ligt ze dan, de badstadstrook, nauwelijks zichtbaar vanuit een weersatelliet. Morgen halen de redders bakzeil als vanouds, slibben de wegen naar de Hoofdstad dicht in plaats van die naar de Kust. De ijsventers gaan weer sidderen en beven in de fabriek. Inwisselbaarheid is een maritieme ziekte. 

Ik kijk bescheiden uit naar de herfst, maar er mag nog even worden genazomerd tot de achtmaand. Vanaf dan is het aan de kaarsen en de schriftjes, de theebuiltjes en de koffiepads, de lamp en de Muze. Die laatste heeft mij een aanzoek gedaan.

Loop schijten met je poëzie

Het wordt me niet gemakkelijk gemaakt en dat zal, helaas, onveranderd blijven. De status quo zit ingebakken in de gekgekwaste muren van het vochtige huis dat kreunt onder verzuchtingen, frustraties en onvoltooide dromen. Ooit heb ik er een gedicht over gepend - Klein Beschrijf - maar meer dan een druppel op de hete plaat van de woordenrijmelaar is die gecanvaste schreeuw nooit geweest. Ik liep haar zonet nog tegen het lijf, vaal, bestoft en uitgeblust. De ragebol steekt al jaren ostentatief de middelvinger op. Loop schijten met je poëzie. Onder dit dak word ik niet gelezen, gesnopen of gerespecteerd. De deur waarmee ik hun platvloerse wasems, het gekraak van zakken chips en het geboer na sloten Cola Zero zou kunnen tegenhouden, is er niet. Er gaapt alleen een cadrement. Op de keper beschouwd betreft het hier een aangehouden misdrijf tegen de dichter. Vanuit de diepte van hun sufgeslikte slokdarm en de vast inwonende stembanden kan er zelfs geen sorry vanaf. Terwijl zij kijken naar opgewarmde kost als daar zijn televisionele gerechjes, probeert iemand in mij een spierwit blad van 80 gram-kwaliteit te ontmaagden. Eerlijk gezegd is het een mission impossible geworden. Ik kan hier niet meer schrijven zoals ik dat wil. De rust die ik nodig heb, wordt, niet gespeend van enige dedain, weggezapt op de tonen van luierreclame. De tweede kan hier nu noch later bevrucht raken. Weggerookt ben ik, verdrongen naar de uiterwaarden van deze samenwoning. Nog even, en ik ben een roerdomp die dankzij perfecte schutkleur onherkenbaar is geworden in een huis dat ont-thuisd is geraakt. De lichtbakhangers hebben een complot gesmeed. Ze hebben met een mitrailleus spervuur van beelden de man van het woord vermoord. De reddingsboei bevindt zich in de richting van de zee.

Eénduidigheid

Het oplaaiende verlangen om eenvoudige, éénduidige dingen te zeggen. Denotatieve zinnen te bouwen. Woordspelingen van me af te schudden. Bijzinnen en bijzinnen in bijzinnen in de kiem te smoren. Latijnse uitdrukkingen achterwege te laten. Dubbele bodems te ontmantelen. Afritten en zijsprongen te vermijden. Rode wijn te laten rijpen tot de laatste dag. Boeken één na één uit te lezen in plaats van hopeloos en onoverzichtelijk parallel. Handgeschreven brieven te schrijven met een ganzeveer die gedrenkt is in dure blauwe inkt. Een oude bekende tegen het lijf te lopen en te omhelzen zonder angst voor het mes in de rug. Geen prefabglimlach te moeten beantwoorden aan de kassa van de hypermarkt. Naar het midden van een gigantisch bos te wandelen zonder dictatuur van de tijd. Een eigen gedicht voor te dragen in een nachtelijke auto zonder angst voor de stem van de dichter. Een doordeweekse dag te leven zonder uitgedacht scenario. De laatste film in de zaal te bekijken tot en met aftiteling en fade-out en vervolgens gewoon te blijven zitten. 

Daarvoor zou ik alles doen.

Vijftig jaar van eb en vloed

De gewette messen van de vierschaar woelden de hectaren van mijn geheugen om en toen wist ik plots niets meer. De geschiedenis van mijn leven viel in duigen. Waar ik vandaan kwam, wie ik was, waar ik naartoe moest, ik wist het niet meer. Ik kende niemand meer. Alles en iedereen was vreemd. Ik was een vreemde in mijn eigen lichaam. Iedereen was wég. Waar ik ook keek, er viel niemand te bespeuren. Aan de einder zag ik bergen water die klotsten en kolkten. Iemand had de stop uit de zee getrokken en was 'm vervolgens als allerlaatste gesmeerd. De dijken waren stille getuigen van de laffe daad. Ik keek naar het water dat terugtrok, dan naar rechts en ten slotte naar links. Het strand veranderde zienderogen in een enorme steppe. Ik de verte kwam iets kardinaalroods uit het zinkende water gestapt. Toen mijn ogen het vizier hadden scherpgesteld, bleek het 'het' een 'ze' te zijn. Ze droeg een strandstoel met zich mee. Ik schatte haar vooraan in de twintig. Ze had zwart, opgestoken haar en droeg een rood kleed dat veel weghad van een Tarzan-rokje met zeewieraccentjes.  Ze gebaarde me bij haar te komen. Ik stapte dijkafwaarts en liep op haar toe. Ze zette zich neer in de stoel, zonder me aan te kijken.
'Ik ben Rita', zei ze.
'Rita?'
'Rita.'
'Van Dam?'
'Hoe weet u dat?'
Ik strekte de arm en hield mijn horloge voor haar neus.
'20 juni. Half vier.'
'De waterlijn schuift op.'
'50 jaar van eb en vloed.'
'Vergleden zonder stop.' 

Over vriendschap (en de onmogelijkheid van de liefde)

Het gutst via banen en kanalen de monding van het stilzwijgen in, waar het bezinkt en een stille dood sterft wanneer de kreet van de waterkring is uitgezongen. In de spiegel zie ik diepe groeven vanaf het linkeroor naadloos overlopen in het rechteroor. Bijgevolg moet waterstilstand per definitie eindigen in hersenstilstand.
Droom. Ik lig op mijn rug, kijk naar een blauwe hemel en laat mijn frontaalkwabben sudderen in eigen nat. Ze komt erbij liggen. Ze ruikt naar lavendel. Haar haar is opgestoken. Ze slikt een kikker in de keel weg. Dan komt de vraag aangevlogen: kan je nog iemand vertrouwen? Kan je überhaupt nog iemand het vertrouwen geven zonder het risico te lopen binnen de kortste keren te worden afgeslacht? Ik doe alsof ik nadenk, zucht diep en zwijg oorverdovend. Er komt niets. Ze heeft geduld. Ze wacht tot de stilte voor mij ondraaglijk wordt. Tenslotte geef ik toe en zoekt mijn hand de hare. Een verdwaalde wolk komt aandrijven en laat haar broek zakken vóór de ogen van de zon. Mijn hersenen koelen af. Er dreigt condens op mijn ogen. We draaien onze hoofden naar mekaar toe. Ze vraagt: geloof jij nog in vriendschap? Ik bedoel echte vriendschap, van gewapend beton? Er schiet vanalles door mijn hoofd. Dat eeuwige, onvoorwaardelijke, onverwoestbare liefde niet bestaat. Dat liefde een werkwoord is. Dat liefde een kunst is die steeds minder mensen beheersen. Ze knijpt in mijn hand. Ze verwacht een antwoord. Twee keer niet antwoorden kan niet. Wie niets over A zegt, moet in elk geval iets over B zeggen. Ik kronkel als een geleedpotige om de hete brij heen. Komaan koudbloedige, port ze. Ik draai me op mijn buik en kijk haar recht in de ogen. Ik zeg: 'vriendschap kun je delen, liefde niet.', waarna ze me een zoen op de wang geeft.

Onderweg zijn

Het leven is één langgerekte glijbaan. Je weet waar je begint maar niet waar je eindigt. Naast de baan staan langs weerszijden horden zelfverklaarde juryleden met zeep in de mond. In die zin zou je de glijbaan een rodelbaan kunnen noemen. Rodelen is een kunst. Ik heb ontzag voor rodelaars. Op een sleetje met weerhaken naar beneden stormen tegen pakweg 120 km/u in een nauw aansluitend glimpakje, kin tegen de borst en het verstand op nul. Roddelen daarentegen is willen maar niet kunnen. In het beste geval spuwen ze de baan onder. Hun functionaliteit beperkt zich tot louter glijmiddel. Zij smeren de ketting van de afgunst. 

Het leven is één langgerekte race tegen de tijd. Métro - boulot - dodo. Ik prijs diegenen gelukkig die niet de eerste willen zijn. Ik moet de ratten niet. Mijn voorkeur gaat naar mensen die ervan houden om onderweg te zijn. Ik herinner me nog goed hoe ik als kind tijdens de grote vakantie naast mijn papa zat in een Peugeot 504 met op mijn schoot een mastodont van een wegenatlas, de piloot navigerend naar het Gardameer, de Brennerpas, de San Gottardo of Rimini. Ik hield van het onderweg zijn. Ter bestemming aankomen voelde als een wondermooie droom die plotsklaps uiteenspatte, een zeepbel die zijn magie verloor. Mensen die houden van de weg naar zijn zoekers. Ik hou van zoekers. Zij geven het leven immers het voordeel van de twijfel. Niets ligt vast. Tabula rasa met het axioma. 

Ik stel alles en iedereen in vraag, in de eerste plaats mezelf. Populair maak je je er niet mee, want mensen willen zekerheid in het leven. Mijn enige zekerheid is dat ik geen zekerheid heb of wil. Het is als het doorsnijden van het touw waarmee een bootje ligt vastgesjord aan de kade. Je springt erop, begint te roeien tot je armen dienst weigeren en gooit tenslotte de roeispanen weg. Op dat moment lever je je over aan de natuur en haar grillen. Je wordt maximaal kwetsbaar. Ik hou van bewust kwetsbare mensen.  

Niet alles blijft K

Ik heb The Longest Day een keer of acht gezien sinds mijn ondertitelgeletterdheid. Vaak wordt dit oorlogsepos rond deze tijd op de buiskijker losgelaten, op het eind van de verderfelijke junimaand. In de grasmaand gebeurt er niets waaraan een convenabel mens zich kan optrekken. Zweetoksels doen hun intrede, de feestdag is van katolieke allooi, de examens hangen als een zwaard van Damocles boven jonge koppen, versgemaaid gras en ander pollenspul waait alle richtingen uit, witte winterbenen steken hun tong uit en oudercontacten vertrappelen elkaar voor spitse collegehekkens.

Mei is de mooiste, juni de lelijkste. Het jammere is dat ze achter mekaar in het rijtje staan op de speelplaats van het leven. De dood passeerde recent twee keer langs mijn achtertuin en graaide een knokster van 28 en een Gobelijn van net geen 90 mee. Allebei K. Op momenten van plotseling verscheiden denk ik dat ik mij bevind op het parcours van een superreuzenslalom waar met opzet een aantal vlaggetjes te dicht bijeen zijn geprikt. Sliepuit, sliepuit.

Temidden van zoveel ontij en onheil stond daar vanmiddag plotseling aan de overkant van de straat het brigadiermeisje van weleer, intussen omgeschoold tot fulltime mantelzorgster. Ze lachte, nee, ze stráálde. Het kon dus. Het kan dus. Niet alles wordt K, niet alles blijft K.

Mantels. Ik ben begonnen ze af te gooien. Schoonschrapen zal ik me de komende tijd, ik heb tijd, de tijd speelt in mijn voordeel, zij daarentegen zullen in tijdsnood geraken. Ik heb een reusachtig bad geïnstalleerd van de beste kwaliteit, waarin ik elke dag de kraan met vuil water laat kokhalzen. Ik heb tijd, zeeën van tijd. In het uur van de waarheid, nu reeds vastgelegd als was het een tijdbom, zal ik hen één voor één in het bad gooien om ze vervolgens met vaste hand te verzuipen.

 

Het is de liefde

Het is de liefde die we niet meer begrijpen. Het is de liefde die we niet meer voelen. Het is de liefde die we niet meer vertrouwen. Ik liep vandaag rond op het internet en zag haar in een hoek van het canvas uitgeteld neerzitten, de bokshandschoenen veel te klein, de machteloosheid veel te groot. Op een doordeweekse TGV-trip hier vandaan kunnen zeeën van demonstranten het niet hebben dat twee mensen van hetzelfde geslacht mekaar graag zien en dat officieel maken. Een paar straten verder zoent een koppeltje zich naar een wolkje terwijl een copycat het hakmes bovenhaalt.

Ik zie weinig goeds. Lafheid en valsheid is bij velen onder ons binnengesijpeld. Ze ontkennen, zijn zich van geen kwaad bewust, vergoelijken zichzelf, leggen de schuld bij een ander. Het fascineert mij hoe vrienden van vandaag morgen plots vijanden worden, vaak zonder directe aanleiding. Het mes is overal. Het snijdt doorheen alle vlees even makkelijk, vroeger de buik en de rug, nu ook de hals. In de hals snijden is zum toten, daar moet je kerven voor een point of no return. 

Ik weet niet wat ons hondsdol heeft gemaakt. Of toch, ik weet het wél. Het is het gevoel van machteloosheid dat ons elke dag opnieuw als een octopus gijzelt. Het gevoel nergens meer controle over te hebben, louter een speelbal te zijn van duistere, ongrijpbare, onbenoembare, centrifugale krachten. Dát is de doodsteek van de mensheid. We zijn met zijn allen man machines geworden. 

Vorig weekend is een meisje gestorven in mijn directe omgeving. Wanneer de dood plots heel dichtbij komt geslopen, gaat een mens nadenken over het leven. De waarde van een mensenleven, nietig als een subatoom maar tegelijk ongelooflijk uniek. Vijf jaar lang heeft ze tevergeefs gevochten tegen de k**ziekte van deze tijd. Fysische kanker. Een gevecht van man tot man, vrouw tot vrouw. Dood-eerlijk heet dat dan.

Ik zie met lede ogen aan hoe ondertussen de psychische kanker om zich heen grijpt. Die is zo mogelijk nog erger, want ze vergiftigt het mens-zijn. 

Verzweren

Dingen die het leven draaglijk houden, zijn die er dan in een annus horribilis? Ik ben nogal kieskeurig in de dingen des levens, een handicap die het er niet makkelijker op maakt. De domheid, lompheid en schijnheiligheid van co-habitanten in de nabije en wijdere omgeving werkt soms verdovend, soms verzwerend. Verzweren is een woord dat ik altijd een zwaar belastende en negatieve betekenis heb toegedicht. Etterende dikke tenen waren meermaals mijn deel, waarna ik ontelbare avonden met mijn voeten in heet water sleet, water dat er troebel uitzag door de aanwezigheid van desinfecterende tabletten met een onuitspreekbare naam.

Lezen en lopen gaan de infectie momentaan tegen, maar een afdoende geneeskrachtige werking hebben ze uiteindelijk niet. Ze hebben me afreus pijn gedaan, een salvo van gifpijlen zoefde onaangekondigd langs achter binnen, dwars door de rug, niet gehinderd door de ribben en langs het hart weer naar buiten. Sinds dat moment tocht het in mijn hart en tegelijk is de hartstocht verdwenen. Sloten troost bieden boeken met overgewicht omdat ik er ongemerkt en veilig kan in wegduiken, ergens onder het deken van pakweg pagina drie- of vierhonderd. Het lopen in een zee van jong en oud en dik en dun en mannelijk en vrouwelijk zorgt voor een gelijkaardige roes die duurt tot ver na de finishlijn, zelfs tot na de douche die proeft naar zilt lichaamszout.

Ik doe mezelf pijn om die van anderen niet te moeten voelen.

Gijzeling

Tijdens het paasreces ben ik 14 keer op een rij doodgegaan, zoals het een integer christen betaamt. Voor mijn neus streek een kolonie regenwulpen neer die zich te goed deed aan paaseieren van diverse pluimage. Daar en toen, op dat moment, ging ik voor de eerste keer dood. Het was het begin van een lange, uitgesponnen lijdensweg, slechts onderbroken door karige intermezzo's ter volksvermaak. Voor de stoïcijn in mij voelde het stenigen lekker aan, net als het schimpen. Mensen van wie ik het niet verwacht had, vluchtten weg in de buik van de zee, voorbij de dijk en de pompeus opgespoten toeristenprefab. Drie dagen aan één stuk door mestte ik mijn stulp uit, quasi als een maniak met ammoniak. Het was eeuwen geleden en het resultaat oogde troostgevend. Ik maakte de kelder, die volgestouwd ligt met voedingsmiddelen, helemaal up-to-date. De ellenlange scheuten van vergane aardappelen werden verwijderd, evenals stapels ongebruikte thee. Nu alles weer geschikt is, blijken er overstocks te zijn. Ik kan een zwembad nemen in rode kool met appel, genieten van een jacuzzi in Heinz mayonaise. Van een namiddagje uiterste houdbaarheidsdatums bekijken word ik altijd vreselijk weemoedig en kwaad op mezelf. Hoe, beste ik, kan dit hier al een paar jaar overtijd wezen zijn? Vergeleken met begin deze week ruikt en oogt mijn huis als een cleanroom. Alles is steriel. Mijn hoofd denkt donkere gedachten. De lente dreigt met een uitbraak. Straks gijzel ik mezelf nog.