MELANCHOLIA.

Onze tuin

 

Onder hun oksels geurden de Japanse kerzelaars naar lavendel in de publiekszone die dwars doorheen het lappendeken van volkstuintjes sneed.  De zon, die moest opboksen tegen de schrale onzichtbare wind, was genadig. Een betonnen slang van aangestampte tegels kronkelde zich een baan langs scheidingslijnen, serres en tuinhuisjes. Ik moest denken aan Billy van Kommil Foo, die begraven lag achter in de tuin, midden van salade, wortel en ajuin. En ook aan vergeten groenten van weleer, toen grootmoeders nog de magen van hun kleinzonen kneedden naar overgrootmoeders gelijkenis. Zurkel, pastinaak, rozemarijn. Rabarber aan de rand van de straat, net niet gewurgd in een bed van onkruid. Werkloze frezen sliepen onder glas, waarvan het lichtpunt het eerste rubberzweet aan de machinerie ontlokte. Zaaibedden lagen geduldig te wachten op vers zaad. Op de meeste perceeltjes gaf niemand thuis. Op een verdwaalde hellehater na lag iedereen kasseien te vreten. 

Lig dwars, dwarsligger

 

Word mondig.

Neem het heft in handen.

Wees een rebel.

Lig dwars.

Wantrouw kuddegedrag.

Trap niet in de val van het groepsdenken.

Stimuleer afwijkende meningen.

Ban eenheidsdenken.

Leer jezelf kennen.

Leer de Andere kennen.

Laat je niet kennen.

Laat je niet kisten.

Laat je verassen.

Gun jezelf tijd en ruimte om na te denken.

Denk niet, maar denk na.

Geloof niet, maar denk.

Begrijp de wereld om je heen.

Accepteer onzekerheid.

Zekerheid bestaat niet, noch op papier, noch in de realiteit.

Geef jezelf toestemming om van koers te veranderen.

Verstar niet.

Verblind jezelf niet.

Word niet verblind.

Draag een zwarte bril.

Omarm de melancholie.

Hou je ogen wijd open.

Hou je hersenen klaarwakker, ook wanneer je slaapt.

Reis voortdurend doorheen de kamers van je geheugen.

Dit alles is mogelijk.

Het is altijd mogelijk geweest.

Het zal altijd mogelijk blijven.

Je zult een beter mens worden.

 

De thermostaat van de haat

Ik ging tevergeefs over tot handenstand om mijn hoofd te laten leeglopen, maar de kloof tussen hamer en aambeeld was vakkundig dichtgespoten met spouwsilicoon. Ik zag iedereen ondersteboven. Hun pupillen hingen verduiveld hoog in de uitgewoonde oogkassen. Ik keek door iedereen heen. Doffe blikken, kapotgeweend, sufgepoederd. Ik voelde hun ogen tussen mijn ruggewervels priemen, met het geduld van Appenijnse reddingswerkers. Ik moest het definitief verkorven hebben. Het was alleen nog wachten op de samenzwering van vlees en bloed. Mijn nek maakte slagzij na maanden van twijfelen tussen draaglast en draagkracht. Het werd ten langen leste pompen of verzuipen. Met twee voeten vooruit trapte ik in mijn droom de patrijspoorten uit hun kaders om 's ochtends te merken dat dit écht was gebeurd. De geniepige novemberkou kroop onder mijn deken terwijl de schootwarmte met geweer in aanslag verjaagd werd. Ik werd koud gepakt door de thermostaat van de haat.

Nekschot.   

Solution rouge

De tweevoeter in mij heeft links onderaan een probleem. Destijds schreef ik al met de rechterhand een gedicht waarin ik moest roeien met de nagelriemen waarover ik beschikte. Recent is ook de linkervoet ten prooi gevallen. Twee tenen zijn inmiddels nagelloos. Eentje is vlot herstellende, een andere ettert zonder voorgaande. De tenen zijn moe van de onophoudelijke verzweringen. De wonden gapen schaamteloos.
Het is de liefde die  -onrechtstreeks-  alles wegrukt. Ik help haar af en toe een paar handjes. Op het moment van de zelfverminking voel je wonder boven wonder niets. Algauw komt felrood bloed opborrelen, bloed dat vertrouwd en lekker smaakt. Na een paar minuten is de eerste - schuchtere - pijn aan boord die reuze meevalt. Het rood in de beek wordt snel donkerder tot het aan het stollen slaat. Daar, in het donkere bassin van het vlees, gaat het gisten en uiteindelijk etteren. De tijd en de liefde gaan een huwelijk aan en knagen samen aan de dikke tenen die tot op heden altijd buiten schot en vizier waren gebleven. Deze stompen der podologie zijn de nieuwe gijzelaars. Met de handen op de rug zitten ze aan de grond genageld in een vicieuze cirkel. Men doet van psychologische oorlogsvoering. Zodra de wonde genezen is en de teen de ziekenboeg heeft verlaten, herbegint het pulken. In principe gaat het snel. Een handvol potentiële infecties spant een hinderlaag en ligt te wachten.
Ik gebruik één desinfecteerder die voorzien is van cicatriserende en licht antiseptische eigenschappen - Inotyol. Daarnaast is er nog de vaste prik van de Rode Oplossing (roodsel noemde mijn vader het altijd), pipet inbegrepen. Daarmee markeer ik de plekken waar de nagels onderzee gaan. Ik geef de voorkeur aan de Franse benaming solution rouge, omdat het iets van Action Directe uitademt. Anarchisme en terreur zijn populaire begrippen bij onygofagen. 

Steun boeken, niet de beurs

De Boekenbeurs is zoals slechte seks: je denkt iedere keer 'dit nooit meer', maar uiteindelijk is slechte neukerij beter dan geen. Ik had dit jaar geen uitgetekende plannen gemaakt. Het was ooit anders, toen het spazieren langs uitgeversstanden alles had van een dagprocessie. Vandaag bezocht ik Antwerp Expo kort, krachtig en onvoorbereid. En het moet gezegd, er is weinig of niks veranderd. Elke editie is perfect inwisselbaar. Vier hallen, waarvan alleen de derde en de vierde echt de moeite lonen. De megalomane standen van WPG en Lannoo. De mensen aan de kassa's die zich onledig houden met het kleven van fluogroene stickertjes 'Boekenbeurs 2013' op elk verkocht boek maar nog nooit een boek gelezen hebben. De poppetjes en meneertjes met Knack-lanyard die vol van zichzelf zijn en causerietjes houden met andere houwtouwers. Maar bovenal: het opgevorderde signeervee van onbestaand, bescheiden en BV-allooi. Elk jaar zie je ze, de gepatenteerde handtekenaars die vergroeid zijn geraakt met hun stoel. Meestal in batterijen van 2 of 3 zitten ze voor een uur of twee interessant (vogelvrij?) te wezen. Als ze konden verstopten ze zich achter hun naambordje. De tijd dat ik compassie met hen had, is al lang voorbij. Bij elke herkenning van een schrijfmens gaat mijn boekenzak lager hangen. Je hebt natuurlijk de habituees als Marc De Bel, Pieter Aspe (onafscheidelijk van zijn dame die er elk jaar afgeleefder uitziet), Mark Tijsmans, Herman Brusselmans en Tom Lanoye. Maar ook de nieuwe lichting laat zich niet onbetuigd. Sonja Kimpen (bek dicht tijdens het lezen aub), Pascale 'Jambers' Naessens, Johan Op De Beeck (tu quoque, fili mi) en een verdwaalde topbokser op zijn retour. Sugar Jackson, heb jij je boek zelf geschreven met onvaste hand? Ga weg joh! 

Intussen, ver weg van handcamera's en pr-lui, in bestofte uithoeken en doodlopende boekensteegjes, lagen Thomas Blondeau en Mark Tritsmans zich om te draaien in hun eigen graf.  

Veel liefs

Hij is hoop en al tien en zij zegge en schrijve vierentwintig lentes jong. Een week of drie geleden was ze heel droevig, dat had hij onmiskenbaar gemerkt. Er lag een doodsbrief achteraan in de klas, misschien toeval, misschien ook niet. Het had perfect een kat of een paard kunnen wezen, maar evenzeer een mens van oud vlees en versleten bloed. Ze had min of meer gehuild en de klas had het geweten. Er hing droefheid in de schoolbanken, in die mate dat niet ruiken niet tot de mogelijkheden behoorde.

Sinds een week lacht ze weer als ze de kinderen en hun ouders over het zebrapad brigadiert. Haar bruine laarsjes lopen weer met opgeheven hoofd, de jeans is roder dan ooit voorheen. Als juf is ze bovenbest, geeft zelden huiswerk. Ze heeft de klas in en op haar hand. De wet van de jungle, die vorig jaar gold, is definitief verleden tijd, vergeten haast. Zoals alle juffen in de lagere school schrijft ze schoon, proper en mooi, maar dít exemplaar kan door de vingers zien, tot a's die o's lijken en omgekeerd toe. Ik heb haar beoordeling in het rapport van mijn jongste wel vijftig keer gelezen. Ik wreef me de ogen uit, kneep in mijn wang en dacht dat ik droomde. Maar het was écht, haar slotzin onderaan rechts, net boven de handtekening:

veel liefs, juf Laurence

Mensensoep

Ik moet fair blijven tegenover mezelf en die obsessieve drang tot eerlijkheid en openheid dwingt mij om tot bekentenissen over te gaan. Ik veel veel mensen niet. Meer nog, ik veel veel mensen op dezelfde plaats niet. Ik ben agorafoob. Mutatis mutandis geldt mijn pleinvrees ook in autofiles, op overvolle treinperrons, in troostloos lange kassawachtrijen en aan de ellenlange haak van helpdesklijnen. Mensen, de meesten lust ik niet. Grote mensen, daar kan je beter soep van koken. 

Nochtans, na wat dieper nadenken hier en nu, dien ik mijn these van hierboven aan te passen. Soms, heel soms, verdraag ik wél samenscholingen op kleine oppervlakte, met name in bibliotheken. Bibgangers zijn uit de aard der zaak geletterd - laat ons daar gemakshalve van uitgaan. Dat scheelt een slok op een borrel. Het ijsblokje in de whisky on the rocks koelt net voldoende mijn aversie jegens soortgenoten en daarbij helpt eerlijkheidshalve in niet geringe mate de volmaakte stilte die in bibliotheken wel eens pleegt te hangen. 

Met weemoed denk ik terug aan prehistorische tijden, het gouden tijdsvak der onontdekte eilanden en spontane hunkeringen naar solitude, eclecticisme en elitarisme. Vaker wel dan niet wens ik dat anderen mijn uniciteit spontaan zouden erkennen, met inbegrip van zonder enige vorm van geweld of aanspraak verworven Lebensraum.

Maliënkolder

Op de keper beschouwd is het leven een aaneenschakeling van momenten, waarvan er af en toe eentje als monument kan worden bestempeld. Dit is mijn officiële standpunt naar de buitenwereld toe. Het klinkt goed, botst niet en heeft een populistisch-filosofisch trekje. Binnensmonds en achter de luie gordijnen verkondig ik de visie die door mijn aderen stroomt: het leven is zoals een maliënkolder, een last om te dragen en allesbehalve veilig of betrouwbaar. Op de koop toe priemen nacht en ontij voortdurend doorheen een gaas van staal, pijnlijk, dat wel, maar nooit pijnlijk genoeg om er aan dood te gaan - tenzij een monsterverbond van vraatzuchtige cellenlegers daar anders over beslist.  

Het aanzoek

Het is de eerste ochtend van de maand die volgt op die van de keizer. Af en toe raakt de zon reeds 's ochtends in ademnood. Wolken dekken alles af waar mogelijk. 's Nachts hangen er mistbanken die nu al ijskoud aanvoelen aan de billen. De afgelopen zomer heb ik zeeën gezien en zeewinden geroken. Ik heb steen- en zandstranden bepoteld. Een supercel zien bevallen in ondiep water. Ik heb gezien hoe marginalen geen garnalen maar mosselen à volonté aten. Ik heb een occasioneel gedicht geschreven. Snelheidsborden aan mijn laars gelapt. De ijle lucht geproefd op Cap Gris-Nez. 

Daar ligt ze dan, de badstadstrook, nauwelijks zichtbaar vanuit een weersatelliet. Morgen halen de redders bakzeil als vanouds, slibben de wegen naar de Hoofdstad dicht in plaats van die naar de Kust. De ijsventers gaan weer sidderen en beven in de fabriek. Inwisselbaarheid is een maritieme ziekte. 

Ik kijk bescheiden uit naar de herfst, maar er mag nog even worden genazomerd tot de achtmaand. Vanaf dan is het aan de kaarsen en de schriftjes, de theebuiltjes en de koffiepads, de lamp en de Muze. Die laatste heeft mij een aanzoek gedaan.

Eénduidigheid

Het oplaaiende verlangen om eenvoudige, éénduidige dingen te zeggen. Denotatieve zinnen te bouwen. Woordspelingen van me af te schudden. Bijzinnen en bijzinnen in bijzinnen in de kiem te smoren. Latijnse uitdrukkingen achterwege te laten. Dubbele bodems te ontmantelen. Afritten en zijsprongen te vermijden. Rode wijn te laten rijpen tot de laatste dag. Boeken één na één uit te lezen in plaats van hopeloos en onoverzichtelijk parallel. Handgeschreven brieven te schrijven met een ganzeveer die gedrenkt is in dure blauwe inkt. Een oude bekende tegen het lijf te lopen en te omhelzen zonder angst voor het mes in de rug. Geen prefabglimlach te moeten beantwoorden aan de kassa van de hypermarkt. Naar het midden van een gigantisch bos te wandelen zonder dictatuur van de tijd. Een eigen gedicht voor te dragen in een nachtelijke auto zonder angst voor de stem van de dichter. Een doordeweekse dag te leven zonder uitgedacht scenario. De laatste film in de zaal te bekijken tot en met aftiteling en fade-out en vervolgens gewoon te blijven zitten. 

Daarvoor zou ik alles doen.