MELANCHOLIA.

Laat me

Ik hoop in 2011 eindelijk voor eens en voor altijd chronisch gek te worden verklaard. Terminaal, blijvend geschift, onhandelbaar, onbehandelbaar, waanzinnig, deviant en aberrant, voor mijn part zelfs een gevaar voor de maatschappij. Dat laatste zou ik zelfs als een eretitel beschouwen, iets om mee uit te pakken op een glutenvrije drink van twee man en een paardenkop. Men blijft mij sarren. Telkens opnieuw moet ik spitsroeden lopen. Alsof het slechts gaat om een tijdelijk dysfunctioneren, een opstoot, een kortsluiting die elke geschoolde elektricien met de ogen dicht repareert. Ik word fijngemalen door wetsartikeltjes achter de komma, reglementen, wazig vakjargon, foute brieven met blaffende hoofdingen die worden dichtgekleefd met plakband. De buitenwereld voelt steriel en onbegrijpend aan. De buitenwereld snapt het niet. Wil ze het niet snappen of mag ze het niet? Moet ik dáár mijn luttele energie blijven insteken? De feiten zijn wat ze zijn. In de eerste week van 2011 word ik verondersteld mij alweer aan te melden. Hoeveel mensen hebben mij de voorbije vijf jaar intussen al gescreend? Ik ben de tel kwijt. Alles heet begeleiding. Het mom luistert naar de naam herintegratie, herinschakeling. Ik wil niet integreren. Ik wil niet ingeschakeld worden. Ik wil geen kanonnenvlees meer zijn. Van dode duiven maakt men geen hoogvliegers meer. Si on me laisse faire zal ik leefbaar worden en blijven. Het is beter zo voor iedereen. Geen dichtgeknepen vuisten meer in de gebouwen van de Grote Boze Wolf. Geen bloederige uitbarstingen van onygofagie meer. Laat me gewoon. Laat me met rust. Laat me desnoods een paranoïde persoonlijkheid zijn met schizoïde inslag. Maar laat me.

175.000 onnozele kinderen

Op een of andere manier moet het toch in de genen zitten. In mijn geval: jammer maar helaas. Want met mijn ancestors loop ik niet hoog op en dat is een eufemisme van zal ik jou even. Eén van mijn twee grootvaders werd geboren op Onnozele Kinderen. Tot mijn scha en schande moet ik toegeven dat ik zelf een onnozel kind ben. Altijd geweest en altijd gebleven. Ik heb niets met 28 december, verre van. Zelfs niet met 13 mei, de dag waarop ik ben beginnen doodgaan. Ergens halfweg mijn veronderstelde levensduur - ik heb de terugweg al aangevat - ben ik trots en fier op mezelf: ik heb mijn belofte gehouden. Nooit volwassen geworden, altijd kind gebleven. Onnozelaar. Belachelijk ventje. Klein kind. De kaap is genomen, de terugtocht wordt bloody easy. Van kind naar kinds. De vers gelapte dubbele ramen van het home in mijn dorp knipogen nu al verleidelijk naar me.

Dit gezegd zijnde zou de cijferfetisjist in mij het als een welgekomen nieuwjaarscadeau beschouwen mocht hij - nu we toch over kapen bezig zijn - aan de rand van de afgrond van 2010 het mooie afgeronde getal van hondervijfenzeventigduizend bezoekers aantikken. Maar dit geheel terzijde.

Driving home for Christmas

Kerstavond, half tien. Niet biljarten, gewoon naar huis rijden na een opstoot van medemenselijkheid. Kilometerslang langs het water scheren op een onverlichte tweevaksbaan. Bijna stilstaand water, af en toe een verdwaalde klots tegen de oevers. De waterratten horen het vriezen kraken. Ik ben letterlijk helemaal alleen op de weg, een donkere baan zonder voor- of achterliggers. Gelukkig speelt de radio nog. Ik ben niet helemáál alleen. Ik verlaat en overbrug het water en kom opnieuw aanschurken, deze keer  langs de tegenoverliggende oever. Aan deze kant is er nog een beetje spaarzaam licht. Een "Uw snelheid"- display van de Federale Politie heeft enkele weken geleden de geest gegeven. Ik scheur er voorbij en steek een middelvinger op. Overal lijkt een vreedzame stilte als een warm deken over de huizen en hun bewoners te hangen. Ik moet terugdenken aan vier uur eerder, toen het in een ondergrondse krioelde van de ongeduldige auto's. Een uur later, nadat ik mezelf bijna was voorbijgelopen tijdens het just-in-time-shoppen, botste ik op een muur van stilte op -1. Er stond hooguit nog een handvol auto's. De rest weg. Ze hadden me allemaal achtergelaten, zonder te verwittigen. 
Terug naar de terugtocht. Flikkerende kerstbomen tooien menig autogarage. De huizen ademen kaarsgele dromerigheid. Een fastfoodketen, de enige in de wijde omgeving, is gesloten. Met Kerst eten mensen geen rotzooi. De secundaire wegen ogen tertiair zonder strooizout. Ook vanavond blijft mijn aflopende oprit onbereden. De SUV slaapt voor de zoveelste nacht op rij buiten en toch hoor ik hem nog steeds niet hoesten of niezen. De ijzige wind blaast vol op kop en snoert me de mond. De buitenverlichting die dieven moet afschrikken, vertikt het. Op de tast zoek ik naar de juiste sleutel. Ik en mijn pizza zijn eindelijk klaar voor de opwarming.

Het veilige nest van oma

Prachtig mooi, donker en duister, kil en koud zijn de putdagen waarin een koude luchtbel zich genesteld heeft. De fokkerijen van winkelwandelstraatgezelligheid draaien op volle toeren. In de tweede helft van december ga ik graag aan de kant staan. Ik zet me neer op een onverwarmde bank in een stadspark, zet mijn blinddoek op en steek de oordopjes in. Ik laat alles en iedereen passeren en vlucht uit het nu. Soms moet een mens terugdenken aan vroeger, ook al resulteert dat in een aanval van zelfverminking. Vroeger was alles beter. Fout. Vroeger waren er af en toe dagen die zó zorgeloos aanvoelden dat ze leefbaar en verteerbaar waren. De dagen bij oma. Altijd blij mij te zien. Altijd een tandlabotechnische glimlach. Nooit een woord teveel. Altijd net genoeg. Confituur maken op grootmoeders wijze. Aardbei, rabarber, perzik, kriek & rodebes. Proeven tijdens het productieproces. Niet genoeg suiker, doe er nog maar een scheut bij. Gesteriliseerde bokalen klaarzetten. Voorgedrukte papiertjes kleven met vermelding van exacte datum (dd/mm/jjjj) en inhoud. Vandaag, nu, moet ik hardnekkig denken aan een andere traditie. Nieuwjaarsgâteau. Mét elixir. Crème au beurre. Geraspte fondant chocolade van Côte d'Or. Het geluid van de vertrouwde mixer in oma's keuken. Het rijzen van de biscuit in de bakvorm, terwijl oma vol zelfvertrouwen toekijkt. Op de blote knietjes gluren door het bedampte ovenvenstertje. De gâteau rees en rees tot op eenzame hoogte en zakte en zakte vervolgens in mijn reusachtige buik. Oma bakte altijd twee exemplaren. Eén voor mij alleen en één voor iedereen, uit beleefdheid. Vandaag is er geen oma meer om te bakken. Oma is dood. Ik mag geen gâteau meer eten, levenslang verbod. De keuken is, net als de rest, met de grond gelijk gemaakt. Er staat nu een ander huis en er wonen andere mensen. Het klinkt gek, maar de vraag die hier en nu door mijn hoofd spookt is: waar is toch die bakvorm gebleven?

Een dag in december

Opstaan met een kapotte rug. Manueel frieten snijden. Dromen van een frietsnijder, bijvoorbeeld als kerstcadeau. Tanden elektrisch poetsen. De verste zone links onder vermijden. Onkiese kies dobbert in een bad van bloedeigen tandvleesbloed. Baard manueel scheren. Ruwe baard. Denken dat het zondag is. Eten. Drinken. Ontlasten met een boek op de schoot. Wifi. De eerste sneeuwvlokken zien vallen. De risico's van een winterse autorit inschatten en beginnen twijfelen. Toch doorzetten. Het zal wel meevallen. Mezelf in de bloemen laten zetten. Nooit mijn sterkste kant geweest. Voor mezelf applaudisseren. Klassiek concert. Een Italiaanse kerst. An Italian Christmas. Caldara. Corelli. Scarlatti. Händel. Durante. Pergolesi. Rondborstige sopraan. Spaanse zingt in het Italiaans. Oogcontact tussen violisten. Lach der verliefden. Passie met de strijkstok. Hit me with your rhythm stick. Weg van de wereld. Terug naar huis. De sneeuwdekens blijven voor opschudding zorgen. Blandijn is te hoog gegrepen. Vijftig eurocent te weinig om de slagboom te doen ja-knikken. Zoektocht naar een geldmuur. Richting Overpoort bijna overboord. Afdalen naar Gent-Zuid. Goed weggestopte automaat. Het is zondag voor iedereen, dus ook voor alles. Back to the mountains. Een voetpad lacht me uit. Pootjelap. Pardoes op de geteisterde rechterknie. Weg van het reuzerad. Kerstmarkt op een zakdoek. Geen secundaire weg meer te zien. Alles overweldigend wit. Meer licht dan tijdens volle maan. Thuis. Veilig. Voorbij het hekken tweede keer wegglijden. Mijn schoenen zijn oud en versleten. Geen grip meer. Nu glijdt het linkerbeen weg. Valbeweging. De bordjes staan in evenwicht.

Kale reis

Het slechte nieuws: ik heb in 2010 niet één nieuw gedicht geschreven. Wél heb ik pakweg een half jaar zitten schaven en polijsten aan een afgewerkt geheel van pakweg 50 gedichten, een manuscript zeg maar, een waanzinnige en naïeve poging tot eeuwige roem, c.q. de eeuwige jachtvelden. In een vlaag van zelfkastijding haalde ik het zelfs in mijn hoofd uitgeverijen aan te schrijven met de vraag - stel u mijn centrifugale opstoot van assertiviteit voor - of ze eventueel mijn manuscript een blik zouden willen gunnen en - dromen is nog steeds niet verboden - mogelijkerwijs een publicatie in overweging konden nemen. In de tweede jaarhelft volgde de ene ontnuchtering na de andere. Voorgetypte brieven, netjes geplooid door secretaressejes die nooit poëzie lezen, een paar zinnetjes blabla, in het beste geval een echte, onvervalste, balpennen handtekening. Heel soms zowaar een teruggestuurd manuscript, dat de papierversnipperaarmoord bespaard werd. 


Geachte heer ... Vriendelijk bedankt voor de toezending van uw gedichten... Het spijt me dat ik ze niet kan opnemen... Het aanbod is groot en de mogelijkheden voor publicatie zijn beperkt... Ik ben verplicht een keuze te maken... Met vriendelijke groeten...

Geachte heer... Wij zien helaas geen mogelijkheid om tot uitgave over te gaan van uw werk... Wij hopen dat u er begrip voor heeft dat wij, gezien het grote aantal manuscripten dat wij wekelijks binnenkrijgen, niet in staat zijn uw werk van commentaar te voorzien... Hartelijk dank voor het in ons gestelde vertrouwen... Met vriendelijke groeten...

Geachte heer... Dank voor het toesturen van het manuscript... Ik heb het aandachtig gelezen en ook aan enkele adviseurs laten lezen... Wij zijn maar een heel kleine eenmans uitgeverij en kunnen slechts enige publicaties per jaar realiseren... Aangezien ik daardoor zeer selectief moet zijn, kan ik niet op uw verzoek ingaan om uw bundel te gaan uitgeven... Toch is het goed dat ik regelmatig werk van nieuwe schrijvers onder ogen krijg vandaar mijn dank voor het toezenden van uw manuscript... Bijgaand stuur ik u uw manuscript retour...

Eergisteren volgde het nekschot. Uitgeverij X, waarop ik een niet onbelangrijk deel van mijn hoop had gevestigd, uit mijn geliefde Y, stuurde een njet.

Geachte heer... Wij hebben uw dichtbundel in goede orde ontvangen. Onze excuses voor het lange wachten. Door de grote hoeveelheid spontaan ingezonden gedichten en manuscripten komen wij er niet altijd toe alles meteen na te lezen. In uw gedichten lazen wij enkele goede versegels (sic). Toch is de redactie van oordeel dat uw bundel nog niet in aanmerking komt voor publicatie. Dit kan door u als 'streng' worden ervaren. Echter, wij worden ook 'streng' beoordeeld door het Ministerie van Cultuur (daar is ze weer). De drastische besparingen in de culturele sector dwingen ons de lat zeer hoog te leggen... Wij danken u voor uw interesse in ons tijdschrift, wensen u veel succes toe en hopen dat u een andere uitgever kunt vinden... Met vriendelijke groet...

De dichter in mij is leeggebloed. Op papier zit een wedergeboorte er in, maar de moed is op en de inktpot ook. Het is geen schande om dat te erkennen en in te zien. Ook proberen is nog steeds niet verboden.

 

 

 

De korte duur van het leven

Niet dat we weinig tijd tot onze beschikking hebben, maar we vermorsen veel tijd. Het leven is lang genoeg en het werd ons voldoende royaal toegemeten om met de allerbelangrijkste zaken in het reine te komen, als we het maar tot de laatste seconde toe goed uitzetten; maar waar het ons in weelde en ongeïnteresseerdheid door de vingers glipt, waar het voor geen enkel goed doel aangewend wordt, merken we, wanneer de laatste noodzaak ons daar ten slotte toe dwingt, dat het leven ons vergaan is terwijl we niet eens doorhadden dat het al gaande was.

Zo is het: het leven dat we ontvangen is niet kort, maar we maken het kort, en we hebben er niet te weinig van, maar we vergooien het. Zoals een reusachtig, vorstelijk kapitaal in een ogenblik wegsmelt als het in handen van een slechte meester terecht is gekomen, terwijl een kapitaal, hoe bescheiden ook maar toevertrouwd aan een goed beheerder, groeit door het te gebruiken, zo strekt ons leven zich over een lange periode uit voor hem die het goed indeelt.

Waarom klagen wij over de manier waarop alles in elkaar zit? De natuur heeft zich welwillend betoond; het leven duurt lang als je er gebruik van weet te maken. Maar de een is bezeten van onverzadigbare hebzucht, een ander van een dadendrang die zich uitleeft in overbodige inspanningen; de een is een alcoholicus, een ander kan van vadsigheid het ene been niet voor het andere zetten; de een beult zich af met zijn altijd weer van het oordeel van anderen afhankelijke eerzucht, verblinde ondernemerslust voert een ander langs alle landen, alle zeeën in de hoop winst te maken; sommige mensen worden gefolterd door hun krijgslust, zodat ze niet alleen zonder ophouden beogen anderen in gevaar te brengen maar ook in angst en beven leven vanwege de gevaren die henzelf bedreigen; er zijn mensen die in vrijwillige slavernij verteerd worden door het ondankbare dienstbetoon aan hogeren.



LUCIUS ANNAEUS SENECA

Music for Life 2010 - Laat een weeskind niet alleen!

MELANCHOLIA steunt de actie Music for Life 2010 twittergewijs. @Melancholia.

 

 

Give Them a Chance [DUTCH] from Davy Delbeke on Vimeo.

 

 

Facebook world map (December 2010)

Via Boing Boing. Voor de volledige map  hier klikken.

 

 

 

Boekentip: Michaël Zeeman - Aan mijn voormalig vaderland

Misschien, neen zéker, is vorig jaar met Michaël Zeeman (°1958) de meest belezen en productiefste essayist en cultuurcriticus van de Lage Landen overleden. Zeeman had een privé-bibliotheek van 40.000 boeken en hij ging er prat op ze allemaal gelezen te hebben. Hoe hij dan nog tijd vond om pakweg 150 essays en kritieken te schrijven die uitblonken in eruditie, helderheid, scherpzinnigheid en een ontwapenende passie voor schoonheid, is mij een raadsel. Er zijn boeken die ik blindelings koop, Aan mijn voormalig vaderland is er zo eentje. Topkwaliteit verzekerd. Een selectie essays en kritieken om duimen en vingers bij af te likken, meer dan 700 pagina's Wijsheid en Veelzijdigheid. Een mens weet niet waar eerst te lezen. Virtuoos jongensboek van Umberto Eco. Het schrijversleven van Virginia Woolf. Gedachten van Blaise Pascal. Over Philip Roth. Over de Ethica van Spinoza. Over Dostojevski. Over Gerard Reve. Over Haruki Murakami. Over Fernando Pessoa. Niet twijfelen. Kopen die handel en aanstonds lezen.

 

Michaël ZEEMAN, Aan mijn voormalig vaderland, De beste essays en kritieken, De Bezige Bij, 2010, 720 p.